توسط 
با انتخاب روش‌های مناسب و رعایت بهداشت دهان و دندان، می‌توانید از سلامت دندان‌های خود در تمام طول زندگی اطمینان حاصل کنید. در این مطلب از سایت مرجع دندانپزشکی کاملا با راهکارهای حفظ سلامت دندان در تمام سنین اشنا خواهید شد.
راهکارهای حفظ سلامت دندان در تمام سنین
دندان یک اندام سخت است که در دهان قرار دارد و برای جویدن غذا مورد استفاده قرار می‌گیرد. دندان‌ها از چند قسمت اصلی تشکیل می‌شوند که عبارتند از:
- تاج دندان: قسمت بالایی دندان است که در دهان قابل مشاهده است.
- ریشه دندان: قسمت پایینی دندان است که در استخوان فک قرار دارد.
- پالپ دندان: قسمت مرکزی دندان است که حاوی رگ‌های خونی، اعصاب و بافت همبند است.
تاج دندان
تاج دندان خود به دو دسته تقسیم میشود:
- مینای دندان: لایه خارجی تاج دندان است که سخت‌ترین ماده در بدن انسان است.
- عاج: لایه زیرین تاج دندان است.
ریشه دندان
ریشه دندان از دو لایه تشکیل شده است:
- سمنتوم: لایه خارجی ریشه دندان است.
- دنتین: لایه زیرین ریشه دندان است.
پالپ دندان
پالپ دندان دندان را تغذیه می‌کند و به آن حس می‌دهد.
آسیب دیدگی دندان‌ها
دندان‌ها به دلایل مختلفی ممکن است آسیب ببینند و خراب شوند. برخی از دلایل شایع آسیب دیدگی دندان‌ها عبارتند از:
- پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان یک بیماری است که باعث از بین رفتن مینای دندان میشود.
- شکستگی دندان: شکستگی دندان میتواند در اثر جویدن غذاهای سفت، ضربه یا زمین خوردن ایجاد شود.
- آسیب دندان: آسیب دندان میتواند در اثر ضربه، زمین خوردن یا حوادث دیگر ایجاد شود.
- بیماری پریودنتال: بیماری پریودنتال یک بیماری است که باعث التهاب و تخریب بافت‌های اطراف دندان میشود.
- دندان قروچه: دندان قروچه یک عادت است که در آن دندان‌ها به طور مداوم روی هم فشار می‌آورند.
- دخانیات: محصولات دخانی می‌توانند باعث تحریک لثه‌ها و افزایش خطر بیماری پریودنتال شوند.
- برخی داروها: برخی از داروها می‌توانند باعث خشکی دهان شوند. خشکی دهان میتواند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
- بیماری‌های خودایمنی: بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید می‌توانند باعث التهاب و آسیب به بافت‌های دندان شوند.
علائم آسیب به دندان‌ها
آسیب دیدن دندان‌ها علائمی دارد که عبارتند از:
- درد دندان
- حساسیت دندان به گرما یا سرما
- تغییر رنگ دندان
- تورم لثه ها
- خونریزی لثه ها
راهکارهای حفظ سلامت دندان در تمام سنین
برای حفظ سلامت دندان در تمام سنین، باید از نکات زیر پیروی کنید:
- به طور منظم مسواک بزنید و از نخ دندان استفاده کنید. مسواک زدن و نخ دندان به از بین بردن پلاک و جرم دندان کمک می‌کند و خطر پوسیدگی دندان را کاهش می‌دهد.
- از مصرف غذاهای شیرین و چسبناک خودداری کنید. غذاهای شیرین و چسبناک باعث می‌شوند که پلاک روی دندان‌ها باقی بماند و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهند.
- به طور منظم به دندانپزشک در شیراز مراجعه کنید. دندانپزشک میتواند دندان‌های شما را معاینه کند و در صورت وجود هرگونه مشکل، آن را درمان کند.
نکات تکمیلی حفظ سلامت دندان
علاوه بر نکات ذکر شده در بالا، برای حفظ سلامت دندان در تمام سنین، می‌توانید از نکات زیر نیز پیروی کنید:
- از خوردن غذاهای سفت که می‌توانند باعث شکستگی دندان شوند، خودداری کنید.
- از جویدن یخ یا هر شی سفت دیگری خودداری کنید.
- از استفاده از محصولات دخانی خودداری کنید.
- در صورت داشتن بیماری‌های خاصی که می‌توانند خطر پوسیدگی دندان را افزایش دهند، با دندانپزشک خود مشورت کنید.
چگونگی حفظ دندان ها در سنین مختلف
دندان‌ها از مهم‌ترین اعضای بدن انسان هستند که نقش مهمی در جویدن غذا، صحبت کردن و زیبایی چهره ایفا می‌کنند. حفظ سلامت دندان‌ها در تمام سنین امری ضروری است که با رعایت نکات ساده‌ای می‌توان به آن دست یافت. در ادامه به چگونگی مراقبت از دندان ها در سنین مختلف میپردازیم:
- مراقبت از دندان‌ها در دوران کودکی
- مراقبت از دندان‌ها در دوران نوجوانی و بزرگسالی
- مراقبت از دندان ها در دوران سالمندی
- مراقبت از دندان‌ها در دوران بارداری و شیردهی
مراقبت از دندان‌ها در دوران کودکی
اولین دندان‌های کودک، دندان‌های شیری هستند که از سن ۶ ماهگی شروع به رویش می‌کنند. این دندان‌ها نقش مهمی در رشد و تکامل دندان‌های دائمی دارند. بنابراین، حفظ سلامت دندان‌های شیری از اهمیت بالایی برخوردار است.
در دوران کودکی، والدین نقش مهمی در مراقبت از دندان‌های کودکان خود دارند. با آموزش و تشویق کودکان به رعایت بهداشت دهان و دندان، می‌توان از بروز مشکلات دندانی در آینده پیشگیری کرد.
از جمله مراقبت های لازم برای سلامت دندان در دوران کودکی عبارتند از:
- مسواک زدن: والدین باید از همان سنین کودکی، کودک خود را به مسواک زدن تشویق کنند. در ابتدا، والدین باید مسواک زدن دندان‌های کودک خود را انجام دهند و به تدریج، کودک را به مسواک زدن مستقل تشویق کنند.
- نخ دندان: بهتر است زمانی که کودک توانایی هایی برای استقلال در انجام کارهای سخصی خود پیدا کرد به مرور استفاده از نخ دندان را نیز والدین به کودک خود آموزش دهند.
- مصرف مواد غذایی: درر زمان کودکی لازم است که والدین به کودکان خود گوشزد کنند که از خوردن بیش از حد مواد غذایی شیرین و اسیدی خودداری کنند.
- مراجعه به دندانپزشک: بهتر است برای اطمینان از سلامت دندان های کودکتان هر 6 ماه یکبار به دندانپزشکان شیراز مراجعه کنید تا دندانپزشک دندان های کودک شما را مورد بررسی قرار دهد.
مراقبت از دندان‌ها در دوران نوجوانی و بزرگسالی
در دوران نوجوانی و بزرگسالی، دندان‌های دائمی رویش می‌کنند. این دندان‌ها باید تا پایان عمر سالم باقی بمانند. بنابراین، رعایت بهداشت دهان و دندان در این دوران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
- مسواک زدن: مسواک زدن دو بار در روز به مدت دو دقیقه، با استفاده از خمیردندان فلورایددار، ضروری است. مسواک زدن به از بین بردن پلاک دندان که محل تجمع باکتری‌ها است، کمک می‌کند. همچنین بهتر است از مسواک های نرم استفاده شود زیرا مسواک های زبر باعث آسیب به لثه ها میشود.
- نخ دندان: استفاده از نخ دندان حداقل یک بار در روز برای تمیز کردن بین دندان‌ها ضروری است. نخ دندان به از بین بردن پلاک و غذاهای باقی مانده بین دندان‌ها کمک می‌کند. بهتر است از نخ دندان های نازک استفاده شود.
- مصرف مواد غذایی: خوردن میزان مناسب و به اندازه مواد غذایی شیرین و اسیدی، علاوه بر اینکه در دوران کودکی اهمیت دارد در سنین دیگر نیز اهمیت دارد.
- مراجعه به دندانپزشک: از آنجایی که دندانپزشک میتواند پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه تشخیص دهد و از پیشرفت آن جلوگیری کند، بهتر است هر 6 ماه یکبا به دندانپزشک مراجعه کنید.
مراقبت از دندان ها در دوران سالمندی
با افزایش سن، احتمال بروز مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دندان، بیماری لثه و سایش دندان‌ها افزایش می‌یابد. این امر به دلیل عواملی مانند کاهش بزاق، کاهش قدرت جویدن و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت است. بنابراین مراقبت از دندان در این سنین از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- مسواک زدن: بهتر است که افراد سالمند از مسواک های دارای برس نرم استفاده کنند چرا که مسواک زبر باعث آسیب به لثه هایشان میشود. همچنین مسواک زدن دو بار در روز بهتر است.
- نخ دندان: به دلیل آسیب پذیری بیشتر لثه ها در این سن بهتر است از نخ دندان های نرم و نازک استفاده کرد. حداقل استفاده از نخ دندان یکبار در روز ضروری و کافی است.
- مصرف مواد غذایی: در این سن استفاده از مواد غذایی شیرین و اسیدی آسیب های شدید تری بر روی دندان ها میتواند بگذارد بنابراین بهتر است به میزان کم مصرف شود.
- مراجعه به دندانپزشک: بهتر است حداقل هر 6 ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه کرده و از سلامت دندانهایتان مطلع شوید.
مراقبت از دندان‌ها در دوران بارداری و شیردهی
دوران بارداری و شیردهی، دوران حساسی برای سلامت دندان‌ها است. تغییرات هورمونی در این دوران، میتواند خطر ابتلا به مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دندان، بیماری لثه و خونریزی لثه را افزایش دهد.
راهکارهای مراقبت از دندان‌ها در دوران بارداری و شیردهی
- مسواک زدن و نخ دندان زدن منظم: مسواک زدن و نخ دندان زدن منظم، به از بین بردن پلاک دندان که محل تجمع باکتری‌ها است، کمک می‌کند. مسواک زدن باید حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه، با استفاده از خمیردندان فلورایددار، انجام شود. نخ دندان زدن نیز باید حداقل یک بار در روز انجام شود.
- مصرف محدود مواد غذایی شیرین و اسیدی: قندها و نشاسته‌های موجود در مواد غذایی شیرین و اسیدی، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنند. مصرف بیش از حد این مواد غذایی میتواند خطر ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش دهد.
- مصرف کافی کلسیم و ویتامین D: کلسیم و ویتامین D برای سلامت دندان‌ها ضروری هستند. در دوران بارداری و شیردهی، نیاز بدن به کلسیم و ویتامین D افزایش می‌یابد. بنابراین، مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D مانند لبنیات، سبزیجات سبز تیره و ماهی ضروری است.
- مراجعه منظم به دندانپزشک: هر شش ماه یکبار برای معاینه و جرم‌گیری دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
عوامل خطر ساز خرابی دندان ها و از دست دادن آنها
عوامل زیادی یتواند باعث بروز مشکلات و خرابی های دندانی و از دست دادن آن ها شود که به برخی از این موارد در ادامه اشاره میکنیم:
- عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
- مصرف بیش از حد مواد غذایی شیرین و اسیدی
- سیگار کشیدن
- برخی از بیماری ها
- عوامل ژنتیکی
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
پوسیدگی دندان، شایع‌ترین بیماری دندانی است. پوسیدگی دندان زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های موجود در پلاک دندان، قندهای موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها را تجزیه می‌کنند و اسید تولید می‌کنند. این اسید، مینای دندان را از بین می‌برد و باعث ایجاد حفره میشود. اگر حفره‌ها درمان نشوند، می‌توانند به لایه‌های زیرین دندان، یعنی عاج و سپس پالپ، آسیب برسانند. آسیب به پالپ میتواند باعث درد، حساسیت و حتی از دست دادن دندان شود.
مصرف بیش از حد مواد غذایی شیرین و اسیدی
مصرف بیش از حد مواد غذایی شیرین و اسیدی، یکی دیگر از عوامل خطرساز برای خرابی و از دست دادن دندان‌ها است. قندها و نشاسته‌های موجود در مواد غذایی شیرین و اسیدی، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنند. باکتری‌های موجود در پلاک دندان، قندها و نشاسته‌ها را تجزیه می‌کنند و اسید تولید می‌کنند. این اسید، مینای دندان را از بین می‌برد و باعث ایجاد حفره میشود. و همانطور که در مورد قبل گفته شد میتواند باعث از دست دادن دندان نیز بشود.
سیگار کشیدن
سیگار کشیدن، یکی از مهم‌ترین عوامل خطرساز برای خرابی و از دست دادن دندان‌ها است. سیگار کشیدن باعث خشکی دهان، التهاب لثه و سایر مشکلات دندانی میشود. همانطور که گفته شد خشکی دهان، یکی از عوارض شایع سیگار کشیدن است. خشکی دهان میتواند باعث افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان شود.
التهاب لثه، یک بیماری التهابی است که بافت‌های اطراف دندان را درگیر می‌کند. التهاب لثه میتواند باعث خونریزی لثه، بوی بد دهان و حتی از دست دادن دندان شود.
از دیگر مشکلات دندانی که سیگار کشیدن باعث ان میشود عبارتند از:
- لثه های متورم و قرمز
- دندان های لق
- دندان های سیاه و قهوه ای
- شکستگی دندان
- شکاف دندان
- سرطان دهان
برخی از بیماری ها
برخی از بیماری‌ها، می‌توانند باعث خرابی و از دست دادن دندان‌ها شوند. این بیماری‌ها عبارتند از:
- دیابت: یک بیماری مزمن است که در آن بدن نمی‌تواند قند خون را به طور طبیعی پردازش کند. دیابت میتواند باعث خشکی دهان، التهاب لثه و سایر مشکلات دندانی شود.
- بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس: بیماری‌هایی هستند که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. برخی از بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس می‌توانند باعث التهاب لثه و سایر مشکلات دندانی شوند.
- بیماری های کلیوی: می‌توانند باعث کمبود بزاق شوند. کمبود بزاق میتواند باعث افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان شود
- بیماری های کبد: می‌توانند باعث کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی شوند. کمبود این مواد مغذی میتواند باعث افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان شود.
- بیماری های خونی مانند تالاسمی: می‌توانند باعث کم خونی شوند. کم خونی میتواند باعث کاهش جریان خون به لثه‌ها شود. کاهش جریان خون به لثه‌ها میتواند باعث التهاب لثه و سایر مشکلات دندانی شود.
- سرطان: میتواند باعث عوارض جانبی مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی شود. این عوارض جانبی می‌توانند باعث خشکی دهان، التهاب لثه و سایر مشکلات دندانی شوند.
عوامل ژنتیکی
عوامل ژنتیکی، می‌توانند بر سلامت دندان‌ها تأثیر بگذارند. برخی از ژن‌ها می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان، بیماری لثه و سایر مشکلات دندانی شوند.
سایر مشکلات دندانی که می‌توانند در اثر عوامل ژنتیکی ایجاد شوند عبارتند از:
- شکستگی دندان
- شکاف دندان
- دندان های نامرتب
- دندان های بزرگ یا کوچک
- دندان های بدون ریشه
برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که ژن‌های خاصی می‌توانند خطر ابتلا به پوسیدگی دندان را افزایش دهند. این ژن‌ها می‌توانند باعث تولید بیش از حد بزاق، کاهش تولید بزاق یا کاهش توانایی بزاق در خنثی کردن اسید شوند همچنین ژن‌های خاصی می‌توانند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهند. این ژن‌ها می‌توانند باعث تولید بیش از حد باکتری‌های مضر در دهان شوند.
جمع بندی راهکارهای حفظ سلامت دندان در تمام سنین
- مسواک زدن و نخ دندان زدن منظم: حداقل دو بار در روز به مدت دو دقیقه، با استفاده از خمیردندان فلورایددار.
- مصرف محدود مواد غذایی شیرین و اسیدی: قندها و نشاسته‌ها باعث پوسیدگی دندان می‌شوند.
- عدم استعمال سیگار: باعث خشکی دهان و التهاب لثه میشود.
- مراجعه منظم به دندانپزشک: هر شش ماه یکبار برای معاینه و جرم‌گیری دندان‌ها.
همچنین بهتر است برای مراقبت از دندان ها موارد زیر را نیز رعایت کنید:
- از مسواک‌های نرم استفاده کنید.
- از تکنیک‌های صحیح مسواک زدن استفاده کنید.
- از نخ دندان‌های نازک و بدون طعم استفاده کنید.
- در صورت مشاهده هرگونه مشکل دندانی، سریعاً به دندانپزشک مراجعه کنید.
